مواجهه اندیشمندان حوزه علمیه با مفهوم قانون در دوره مشروطه، پسامشروطه و انقلاب اسلامی نویسند - قاسم بابایی

چکیده
تحقیق پیش رو با هدف بررسی مواجهه اندیشمندان حوزه علمیه با مفهوم قانون در دوره پیشامشروطه نگارش شده است و درمورد این پرسش شکل می‌گیرد که مفهوم و مؤلفه‌های قانون و ترابط قانون و شرع در نظرگاه اندیشمندان حوزه علمیه در دوره پیشامشروطه چگونه است؟ پاسخ به پرسش مذکور مستلزم توجه به چهار ادوار تاریخ ایران ـ دوره پیشامشروط، دوره مشروطه و پسامشروطه و دوره انقلاب اسلامی ـ است تا باملاحظه ارتباط تاریخی ادوار یادشده، بتوان به پرسش اصلی پاسخ کامل داد؛ برهمین‌اساس در چهار دوره یادشده، مازاد بر تحلیل اندیشه‌های حاکم در آن دوران به تحلیل مفهوم قانون و ترابط قانون با شرع ازمنظر ملاصدرا، مرحوم نایینی، امام خمینیŠ و مقام معظم رهبری پرداخته‌ شده است. در دوره پیشامشروطه گفتمان قانون در الهیات سنّتی شکل گرفته است، در دوره مشروطه گفتمان قانون از رویکرد سنّتی فاصله می‌گیرد و با حفظ شریعت به‌سمت جایگزینی سلطنت پادشاهی با سلطنت ملی است. در دوره پسامشروطه به‌مدت کوتاهی فترت حاصل می‌شود و در دوره انقلاب اسلامی، مفهوم قانون ازجهت شکل و ماهوی با حفظ قانون الهی به کمال می‌رسد.
واژگان کلیدی: قانون، انقلاب اسلامی، مشروطه، عدالت، امام خمینی.