چکیده بررسی تحولات سده اخیر حوزه علمیه قم بیانگر نوآوری‌هایی در مباحث گوناگون ازجمله علم کلام است. یکی از شخصیت‌هایی که در این حوزه با نوآوری‌های شکلی، روشی و محتوایی باعث غنای بیشتر مباحث الهیاتی شد، اندیشمند نام‌آشنای این سده، مفسر و فیلسوف بزرگ علامه طباطبایی است. مقاله حاضر می‌کوشد با روش کتابخانه‌ای و رویکرد تحلیلی ـ توصیفی به بیان گوشه‌هایی از تحولا ت حوزه علمیه قم در سده اخیر با تأکید بر نقش نوآوری‌های این عالم ربانی بپردازد و درنهایت نتیجه بگیرد که بخشی از تحولا ت سده اخیر حوزه، مربوط به نوآوری‌های ایشان در ساحت صوری و شکلی است که با طرح مباحث معرفت‌شناسی و اهمیت‌دادن به آن، راه را برای اثبات، اتقان و رفع ابهام و مغالطات در بحث خداشناسی هموار کرد. همچنین نوآوری‌های روشی علامه که نگاه ریاضی‌وار به طرح مباحث الهیاتی داشت، استحکام این مباحث را بیشتر کرد. در حوزه تحولات محتوایی نیز می‌توان گفت تقریر خاص ایشان از برهان صدیقین و نگاه نو به برخی صفات الهی همچون اراده و کلام، مباحث عقلی الهیاتی را همسو با ظواهر کتاب و سنّت قرار داده است.
[1]. این مقاله با حمایت دبیرخانه همایش بین‌المللی یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم و دستاوردها و نکوداشت آیت‌اللّه العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری تألیف شده است.
)