بررسی انتقادی دیدگاه تفکیکی استاد حکیمی در کتاب «معاد جسمانی در حکمت متعالیه» (1)

نویسنده

هیئت علمی

چکیده

اندیشمندان مسلمان، به ویژه حکیمان و فیلسوفان با بهره‌جویی از آیات نورانی الهی و آموزه‌های حیات‌بخش معصومان و استفاده از نعمت‌ گرانبهای عقل، پژوهش‌های ژرف و عمیقی درباره معاد به جای گذاشته‌اند. هرچند این اصل، مورد اتفاق همه اندیشمندان اسلامی است؛ ولی کیفیت و تحلیل ماهوی آن مورد اختلاف می‌باشد. در این میان، برخی به معاد جسمانی معتقد گشته، عده‌ای معاد روحانی را ترجیح داده‌اند و گروه دیگری معاد جسمانی و روحانی را توأمان پذیرفته‌اند.
در این میان، گروهی موسوم به مکتب تفکیک، اعتقادشان بر آن است که استفاده از ادله فلسفی و عقلی در باورهای دینی و طریق کسب معرفت‌های وحیانی جایز نبوده، آموزه‌های فلسفی را دست‌ساز بشر دانسته، نطاق آن را برای اثبات آموزه‌های اعتقادی و وحیانی ناکافی می‌دانند و تفکیک این دو ساحت را واجب می‌شمارند. جناب استاد محمدرضا حکیمی از جمله معتقدان به این مکتب است که در کتاب معاد جسمانی در حکمت متعالیه، مدعی تفکیکی‌بودن برخی از بزرگان حکمت و کلام اسلامی در معاد جسمانی است.
در این پژوهش، تلاش شده است شواهدی را که استاد حکیمی ذیل فصلی با عنوان «سخنان بیدارگر» در جهت تأیید تفکیک‌گرایی و تقویت این‌گونه تفکر از کلام حکمایی چون یعقوب کندی، ابوزید بلخی، ابونصر فارابی، ابن‌سینا و میرزا ابوالقاسم فندرسکی مطرح نموده است، با ترازوی نقد و ارائه مستندات مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها